Trebinje se nalazi na samom jugu Hercegovina u najjužnijem delu Republike Srpske i Bosne i Hercegovine.
Smešteno je ispod planine Leotar, na obodu Trebinjskog polja, u dolini nekada najveće evropske reke Trebišnjice, koja protiče kroz grad.
Grad je poznat po svojoj bogatoj istoriji, a ako ste u prilici, obavezno obiđite i trebinjske manastire. Mi vam predstavljamo 6 najpoznatijih, od kojih je jedan doživeo sudbinu naše Valjevske Gračanice.
Hercegovačka Gračanica u Trebinju
Posebno velelepno zdanje iz 2000. godine posvećeno je Presvetoj Bogorodici. Prema želji pesnika Jovana Dučića, rođenog Trebinjca, koju je iskazao u svom testamentu, sagrađen je hram Presvete Bogorodice na brdu Crkvina iznad Trebinja, u kome je Dučić sahranjen. U sklopu manastirskog kompleksa je hram, koji izuzetno liči na manastir Gračanicu na Kosovu i Metohiji, zbog čega ga mnogi i zovu Hercegovačka Gračanica. Sem hrama tu je i zvonik, galerija ikona, parohijski dom, amfiteatar, česma, crkvena knjižara, muzej i letnja bašta restoran. Hram se može vidjeti sa svake tačke u Trebinju i to je najlepša sakralna građevina u celoj Hercegovini. Budući da je želja Jovana Dučića je bila da bude sahranjen u Trebinju, njegovi posmrtni ostaci su preneseni iz Amerike u Hercegovačku Gračanicu u oktobru 2000. godine.
Manastir Tvrdoš (IV–VI vek)
Manastir Tvrdoš, 4,5 km udaljen od Trebinja na putu za Mostar, podignut je na temeljima stare crkve. Postoji u kontinuitetu od kasne antike (IV–VI vek), s tim što je u više navrata rušen i obnavljan. Najviše je stradao 1694. godine u borbama između Mlečana i Turaka. Tom prilikom je sav inventar manastira prenet u manastir Savina kod Herceg Novog, gde se i danas čuva.
Manastir su početkom XVI veka oslikali freskama dubrovački slikari Vicko Lovrov i trebinjski monah Marko Stefanov. U prvoj polovini XVI veka manastir Tvrdoš je bio najveći skriptorijum na slovenskom jugu, a istovremeno je bio i kulturno i duhovno središte šireg područja.
Petro-Pavlov manastir (VI vek)
Petro-Pavlov manastir smešten je u Petrovom polju, 5 kilometara jugoistočno od Trebinja. Na temeljima crkve, za koju se tvrdi da potiče iz doba Justinijana (VI vek), podignuta je noca početkom XX veka. Arheološki nalazi svedoče o vrlo starim građevinama, verovatno iz doba ranog hrišćanstva, koje su se nalazile na mestu sadašnjeg manastira. Manastirsku celinu čine hram Apostola Petra, podignut 1906. godine na ostacima starijeg hrama, ostaci hrama Apostola Pavla i konak.
Manastir Zavala (XIII vek)
Manastir Zavala udaljen je oko 40 kilometara jugozapadno od Trebinja. Prema narodnom predanju, manastir je zadužbina kralja Dragutina. Kada se govori o vremenu njegovog osnivanja često se pominje 1271. godina, koja je upisana na jednom starom manastirskom pečatu.
Ovde je početkom XVII veka boravio čuveni živopisac Georgije Mitrofanović. On je pre dolaska u Zavalu živopisao manastir Hilandar na Svetoj gori. U Hercegovini je, osim ovog manastira, oslikao još i manatir Dobrićevo kod Bileće.
Manastir Duži (XVI vek)
Manastir Duži posvećen je Pokrovu Presvete Bogorodice. Nalazi se na levoj obali Trebišnjice, 10 kilometara nizvodno od Trebinja. U XVI i XVII veku bio je metoh manastira Tvrdoš. Kada je Tvrdoš razoren, mitropolit i monasi prelaze 1695. godine u Duži, obnavljaju i proširuju crkvu i metoh, koji od tada nosi ime po kome je i danas poznat.
Do ukidanja Pećke patrijaršije 1776. godine bio je središte hercegovačkog mitropolita. Manastir je više puta stradao – pljačkan je i pustošen. Manastir poseduje vredne rukopisne crkvene knjige, čak i ruska izdanja iz Moskve i Kijeva. U manastiru Duži nalazi se i čestica Časnog krsta.
Manastir Dobrićevo (XIII vek)
Jedan od najistaknutijih spomenika naše kulturno-istorijske prošlosti je svakako Manastir Dobrićevo. Smatra se da manastir datira iz XIII veka. Postoji legenda koja kaže da su manstir sagradili car Konstantin i carica Jelena po povratku iz Rima. Boraveći na ovom mestu i odmarajući se prokomentarisali su: „Bilo je dobro“, pa je po tome i manstir dobio ime Dobrićevo. Crkva je sazidana u vizantijskom stilu, u obliku krsta, a posvećena je u slavu Vavedenja Presvete Bogorodice. U svojoj istoriji manastir je tri puta goreo. Prvi put 1694. godine, drugi put za vreme Prvog svetskog rata, i treći put u vreme Drugog svetskog rata. Manastir, kao ni svi drugi objekti oko njega nisu na starom mestu. Prilikom izgradnje HE Trebišnjica, pretila je opasnost da se manstir nađe pod vodom.
Tako je u toku 1959. godine Zemaljski zavod za zaštitu spomenika kulture NRBiH formirao komisiju, koja je razmatrala problematiku spašavanja manastira Dobrićevo. Zaključak je bio da manstir treba izmestiti na drugu lokaciju. Pre izmeštanja manstir se nalazio na uzvišici na desnoj obali rijeke Trebišnjice, na hercegovačko-crnogorskoj granici. Novo Dobrićevo nalazi se desetak kilometara od Bileće, a oko dvadesetak kilometara udaljeno je od Trebinja.
