Van granica Srbije, prema procenama, živi više od pet miliona Srba, a svi naši sunarodnici, odnosno njihova deca, mogu da uče maternji jezik u nizu zemalja u kojima žive – od Kanade do Dubaija i Južnoafričke Republike.
Naša država nastavu na srpskom organizuje u deset zemalja u svetu:
U Švajcarskoj, Francuskoj, Nemačkoj, Italiji, Grčkoj, Belgiji, Norveškoj, Finskoj, Južnoafričkoj Republici i Kini o tome vode brigu naša dijaspora i crkva, ali i jedan broj samih država u kojima žive naši ljudi, poput Nemačke, Švedske…
Tako će u Francuskoj od iduće školske godine, kako su preneli mediji, srpski jezik ući u tamošnji školski sistem, što znači da će u redovnim školama za one koji se opredele za njega, kao za izborni predmet, on postati deo obavezne nastave.
Nemačke pokrajine, u čijoj nadležnosti je obrazovanje, nude u svojim školskim programima učenje jezika zemlje porekla dece, pa se tako, među stranim jezicima od kojih je nastava turskog najposećenija, nalazi i srpski.
U najmnogoljudnijoj nemačkoj pokrajini, Severnoj Rajni-Vestfaliji, u kojoj živi oko 18 miliona ljudi i najveći broj stranaca i gde su i brojni Srbi “našli uhlebljenje“, srpski jezik se već decenijama izučava u više gradova.
“Nastava srpskog se izvodi u 13 osnovnih škola, a prema aktuelnim podacima za prošlu školsku godinu, tu nastavu je u Severnoj Rajni Vestfaliji pohađalo 351 dete“, rečeno je Tanjugu u pokrajinskom Ministarstvu prosvete u Diseldorfu i naglašeno da se u toj pokrajini, kao maternji, odnosno, jezik zemlje porekla, izučava 18 jezika – turski, poljski, španski, ruski, grčki, italijanski…
Deca od prvog do desetog razreda mogu da učestvuju u nastavi jezika, svoje zemlje porekla i ta nastava važi kao ponuda pokrajina, koje ceo taj proces i finansiraju i čija nadležna ministarstva daju i dozvolu za školske knjige.
Ukoliko deca sa prelaznim ocenama završe nastavu maternjeg, onda, prema slovu zakona, taj jezik može da bude uračunat kao oficijelni strani jezik, prvi ili drugi, u školama, čak i gimnazijama.
Učiteljica u penziji Vitomirka Veljović, koja je za četiri decenija rada na “put“ izvela mnogu decu, kaže da je nekada u razredu imala i 29 mališana, a 1989. godine, sama je držala nastavu za čak 279 dece.
Pad broja đaka, koji pohađaju časove srpskog jezika, ona objašnjava činjenicom da se rađa manje dece, ali podseća da kod nastave srpskog jezika, takođe, postoji i tradicija:
“Roditelji su učili srpski jezik, pa sada šalju i svoju decu na nastavu’‘, rekla je ova učiteljica, čiji su mnogi đaci danas inženjeri, lekari, pravnici, arhitekte i drugi čestiti članovi nemačkog društva i dodala da za građane Srbije važi da su i roditelji i deca dobro integrisani u nemačko društvo.
U austrijskim školama takođe postoji fakultativna nastava na maternjem jeziku, ali danas srpska deca imaju mogućnost da pohađaju samo fakultativnu nastavu na bosansko-hrvatsko-srpskom (BKS). Austrija je 1992. uvela nastavu na maternjem jeziku, nudeći 25 jezika.
Oko 33. 900 đaka je školske 2013/14, za koju trenutno postoji javni podatak, pohađalo nastavu na maternjem jeziku, ali taj broj stalno opada i zbog toga što Srbi ne žele da im deca uče veštački bosansko-hrvatsko-srpski jezik, odnosno BKS.
BKS je jedini jezik koji se kao nastava na maternjem jeziku nudi u svih devet austrijskih pokrajina, nastava se izvodi po planu i programu Ministarstva obrazovanja Austrije, koje i bira i plaća nastavnike.
