Do osnivanja prve srpske arhiepiskopije u Žiči, manastir sa crkvom sv. Petra bio je centar crkvenog života u Srbiji. Za sve vreme samostalnosti države ovde je bilo sedište raškog episkopa.
Crkva Svetog apostola Petra nalazi se na jednom uzvišenju jugozapadno od Raške, nedaleko od Novog Pazara.
Ovaj hram je jedan od najstarijih crkvenih objekata i od izuzetnog je značaja za dalji razvoj srpskog crkvenog graditeljstva. U arhitektonskom sklopu ove crkve sačuvano je nekoliko epoha.
Na mestu ovog hrama nalazila se ranohrišćanska bogomolja, verovatno baptisterijum, iz 6. veka. Jezgro današnje zgrade čine upravo ostaci te najstarije građevine.
Prethrišćanska istorija Crkve Svetog Petra i Pavla
Ranohrišćanski objekat podignut je nad ilirskim kneževskim tumulom, koji je otkriven 1957. godine.
U ovom tumulu, koji potiče iz 5. veka pre Hrista, pronađene su grčke vaze, srebrno posuđe, zlatni nakit, predmeti od stakla i ćilibara i ukrasi izuzetne lepote ali i velike istorijske i umetničke vrednosti. Ovde je Nemanja primio monaški postrig od episkopa Kalinika. Sveti Sava je odredio (1219) crkvu Svetog Petra za sedište Raške episkopije. U 15. veku episkopija je uzdignuta na stepen mitropolije.
Građevina ima oblik rotonde u koju je upisan krst — četvorolist.
Njenu masivnu kupolu pridržavaju iznutra četiri jaka pilastra; prelaz od donjih zidova ka kubetu izveden je pomoću trompa. Uz glavni, kružni deo crkve sagrađen je istovremeno polukružni hodnik i priprata sa galerijom oko potkupolnog prostora. Dozidani deo na južnoj strani je iz mnogo mlađeg vremena. Arhitektonski tipovi crkava slični ovome nalaze se na nekim mestima u Dalmaciji i potiču takođe iz ranog srednjeg veka. U Srbiji je crkva sv. Petra jedini primer ovoga tipa.
