U prelepom mioničkom selu Struganik smeštena je rodna kuća Živojina Mišića. Danas ona predstavlja autentičan spomenik vojvodinom životu i radu.
Za posetioce, kuću otvara vojvodin potomak Miodrag Mišić i ponosno pripoveda o životu i podvizima svog slavnog pretka.
Kuća je prvobitno je stavljena pod zaštitu kao kuća narodnog graditeljstva, a pod zaštitom države je od 1972. godine. Prvi deo kuće je etnografska postavka, gde se vidi kako je živela porodica u to vreme. Drugi deo je istorijsko-biografska postavka života i rada Živojina Mišića bogata fotografijama, dokumentima, ratnim odlikovanja i priznanjima. Kuća ima dvoja vrata, da može i da se pobegne, ako zatreba. Dvorište je autentično jednom seoskom domaćinstvu.
Pored kuće, najzačajnija zgrada je vajat za mladi bračni par. Da mogu, kada se “uzmu” , da se izdvoje iz mnogočlane porodice.
Detinjstvo i školovanje
Vojvoda je rođen 1855. godine, 20. jula kao 13. dete. U svojim memoarima napisao je: “Rodio sam se 7. jula po starom kalendaru u livadi, ispod šljive ranke.” Pošto je troje dece umrlo pre njega, vojvodini roditelji, koji su verovali su u značaj imena, su svom 13. detetu dali ime Živojin. Za njega u ovom kraju kažu: “Od deteta čobanina ovaca i koza iz ovih brda do najviših vojnih položaja. ”
Porodično stablo Mišića potiče od Kaljevića iz sela Tepci ispod Durmitora. Mišo Kaljević, vojvodin deda, doselio se u Struganik i po njemu je porodica dobila prezime Mišić.
Kao mali nije se odvajao od roditelja sve do svoje 6. godine kada počinje da čuva koze i ovce po okolnim brdima. Kada je imao 10 godina, na insistiranje tadašnjeg kmeta u selu kod njegovih roditelja, polazi u školu nedaleko od rodne kuće, u kanjon reke Ribnice gde se nalazi škola, crkva i čuvena Ribnička pećina koja ga toliko plaši. Najstrašnija kazna za đaka bila je da ga učitelj pošalje noću da mu donese hladne vode iz pećine pune slepih miševa. Tu je završio dva razreda, a zatim ga stariji brat Lazar, koji je već bio vojno lice, odvodi na dalje školovanje u Kragujevac gde završava treći i četvrti razred za godinu kako bi stigao generaciju. Potom upisuje gimnaziju koja traje 6 godina, a zatim Vojnu školu koju završava uporedo sa ratom. U rat sa Turcima stupa 1876. godine, a posle toga nastavlja školovanje. Učio je ukupno 43 predmeta gde je, pored stručnih predmeta i stranih jezika, 43. bio tancovanje (ples), jer je oficir, u to vreme, morao da zna lepo i da igra.
Kako je vojvoda upoznao svoju suprugu
Posle vojnih vežbi i manevara u Aranđelovcu, za mlade oficire bio je priređen bal na koji su došle sve gospođice koje su boravile u banji. Na balu je bilo predviđeno deset igara koje su gospođice imale zapisane na papiru, a zatim su birale sa kim će da ih odigraju. Kada je video Lujzu, Živojin joj je prišao, uzeo njeno blokče i deset puta, pored svake igre, napisao “Živojin Mišić”. Startovao je oštro i tako je rezervisao samo za sebe. Obostrano su se zaljubili ali postojao je problem. On je bio seoskog porekla, budući oficir pa još i pravoslavac, a ona ćerka bogatog preduzetnika nemačkog porekla i protenstantske vere.
Međutim, vojvoda je primenio devizu koja ga je vodila kroz život kako u svakom poslu tako i u ljubavi “Život je duga i teška borba. Ko sme, taj može. Ko ne zna za strah, taj ide napred.” Živojin i Lujza venčali su se u hramu Vaznesenja u Beogradu, bez pristanka njenih roditelja. Dobili su šestoro dece, tri sina i tri ćerke.
Veliki vojskovođa srpske vojske
Vojvoda Živojin Mišić bio je komadant Prve srpske armije na Kolubari gde se i proslavio. Trećeg dana po završetku Kolubarske bitke, dobio je najviše priznanje- čin Vojvode. Bio je ađutant kralj Aleksandra Obrenovića, načelnik pobedonosno-solunske ofanzive i prvi načelnik generalštaba vojske Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Učestvovao je u ratovima od 1876. do 1918. godine, tri puta je penzionizan i ponovo vraćen u službu kada je to trebalo otadžbini i narodu. Kao tvorac vojne strategije i doktrine, priznat je od velikih vojnih sila za najvećeg stratega 20. veka. Umro je u Beogradu 20. januara 1921. godine i sahranjen je na Novom groblju.
Poslednje vojvodine reči na samrti
Na lečenju u Kanu i Nici piše sinovima “Poneo sam i uniformu, ne umem da idem u civilu”. Nije se izlečio i vraća se u Beograd. Leži u sanatorijumu na Vračaru. U zoru, 20. januara 1921. godine zoru okuplja decu oko sebe i kaže ” Ne ostavljam vam nikakvo bogatstvo sem svog časnog imena sa kojim ćete da se ponosite kroz život” . Traži sa mu ogrnu vojničku bluzu koju je nosio 47 godina u 6 ratova i umire.
Sudbina vojvodinih sinova i supruge
Nažalost, nema više živih muških potomaka Živojina Mišića. Najstariji sin Radovan umro 1945. godine u nemačkom logoru gde je bio zarobljen kao jugoslovenski oficir. Srednji sin Aleksandar stradao je jer se predao Nemcima rekavši da je on Draža Mihailović. Nemci su ga odveli u zatvor Valjevo i kada su shvatili ko je on i da ima pola nemačke krvi, ponudili su mu život ali pod uslovom da radi za njih. Aleksandar Mišić je to odbio rečima: ” I to pola nemačke krvi isteklo je na bojnom polju.” Nemci su streljali Aleksandra i zapalili do temelja letnjikovac njegove majke za koji su verovali da je štab Draže Mihailovića. Najmlađi sin Vojislav otišao je u partizane, a posle rata bavio se hortikulturom. Međutim, njegov problem je bio Informbiro 1948. godine, kada je završio na Golom otoku. Sve je preživeo i umro je u Beogradu 1974. godine.
Lujza Mišić umrla je 1956. godine 35 godina posle smrti muža. U znak protesta prema svojim sunarodnicima Nemcima, ona prelazi u pravoslavlje i uzima kršteno ime Magdalena.
Pogledajte galeriju fotografija iz muzej-kuće vojvode Živojina Mišića:
