U svakom selu postoji jedno posebno drvo koje predstavlja svetilište. To je drvo-zapis. Ono je ponelo taj naziv, jer je u njemu bio urezan krst i bilo je osveštano.
Drvo-zapis se najčešće nalazilo u centru sela i bilo je glavno mesto za okupljanja. Njegova uloga je posebno bila naglašena u vreme održavanja seoskih slava. Tada bi se ljudi oko drveta skupljali kao u crkvi.
Slavlje seoske slave, zavetine, počinjalo je okupljanjem oko zapisa, gde je sveštenik zajedno sa seljanima čitao molitvu. Tom prilikom bi se opet urezivao krst (na zapadnoj strani drveta, tako da onaj koji stoji naspram njega može da gleda prema istoku, kao prema oltaru u crkvi) na mestu gde je od davnina stajao, zatim bi se obišlo tri puta oko drveta, nakon čega se drvo polivalo vinom.
Nakon obavljene “liturgije” oko drveta, ono bi se darivalo cvećem i plodovima, a slavska litija bi krenula oko sela. U toku litije izgovarale su se molitve za zaštitu sela od bolesti i nesreće, molitve za kišu i obustavljanje drugih nepogoda koje mogu ugroziti život i rad seljaka.
Po završetku litije, seljani bi se vraćali u selo, gde se slavlje nastavljalo gozbom i veseljem.
Trpezari, napravljeni od nekog kamena ili drveta, često su se nalazili u blizini zapisa. Na njima su najčešće ostavljani darovi. Dešavalo se i da prostor oko drveta bude ograđivan ogradom ili drugačije portom.
Pored trpezara podizane su i jednostavne građevine, koje nisu imale zidove, već samo krov, ispod kojih se obedovalo u vreme seoskih slava.
Posle Drugog svetskog rata proslavljanje seoske slave pored zapisa u nekim selima je bilo zabranjeno, tako da se ceo ritual premeštao u dvorište crkve. Međutim, verovanje da će svako ko oskrnavi drvo-zapis biti kažnjen i da ga čeka veliko zlo i dalje je veoma prisutno u Srbiji.
Koliko je drvo zapis poštovan u Srbiji govori i to da se u istočnoj Srbiji ne dira čak ni kora koja je otpala sa drveta.
U jednom selu kod Zaječara zabeležen je slučaj da drvo koje se srušilo i palo na put nije pomerano zato što je “zapis”. Seljani iz tog mesta su čak izgradili novi put, da sveto drvo ne bi pomerali.
Sem u religijskom smislu, sveto drvo imalo je značaja i u društvenom životu seljana. Tu su se nekada obavljala suđenja, pošto na tom mestu čovek nije smeo da laže. Oko zapisa su se održavali i zborovimeštana na kojima se odlučivalo o važnim stvarima.
