CRKVE BRVNARE U SRBIJI: 5 Kulturnih spomenika od neprocenjive vrednosti

Iako postoje zapisi da su crkve brvnare podizane još u srednjem veku za vreme vladavine Nemanjića, nijedna do danas nije sačuvana.
Tek kasije, za vreme vladavine Turaka na ovim prostorima, obnavlja se građenje crkava brvnara.
Crkve od drveta često su bile podizane u selima, na skrovitim mestima, u gustoj šumi.
Drvne građe je uglavnom bilo svuda, a izgradnja crkvice od drveta nije iziskivala posebnu veštinu, jer je bila veoma slična kući za stanovanje koje su tada bile građene od drveta.

Isto tako crkve -brvanare su se za kratko vreme lako mogle, u slučaju potrebe, premestiti sa jednog na drugo skrovitije mesto.

U vreme Karađorđa, vođe Pvog srpskog ustanka, između 1800. i 1813. godine, uglavnom su obnavljane starije crkave- brvnare, ali su u manjem broju podizane i nove. Nakon sloma Prvog srpskog ustanka ponovo su paljene i rušene. Međutim, posle velikog uspeha Drugog srpskog ustanka, za vreme vladavine kneza Miloša Obrenovića od 1815. do 1839. godine, u značajnoj meri započela je obnova i izgradnja ovih crkava. U tom periodu podignuto i obnovljeno više od 70 hramova od drveta. Posle prve vladavine kneza Miloša gradnja crkava- brvnara jenjava, a primat preuzimaju zidane građevine.

U Srbiji je danas sačuvano oko 50 crkava- brvnara.

U kraljevačkoj opštini ih ima šest, a sačuvale su se i okolini Požege, Kosjerića u zapadnoj Srbiji, ali i u okolini Smederava i u Timočkom kraju.

1.U Gorobilju kod Požege 1705. godine izgrađena je najmanja crkva od drveta posvećana rođenju Svetog Jovana Krstitelja.

grobilje

Prema predanju, u ove krajeve je došao jedan broj Srba koji su pošli za patrijarhom Arsenijem Čarnojevićem 1690. godine. Novodoseljeno stanovništvo zateklo je ovde pust kraj, bez crkve. Predanje kaže da je lokalni spahija dozvolio izgradnju drvene crkve u gustoj šumi, u gornjem delu sela, ali da „ne bude veća od obora“.

Prema još jednom predanju ova crkva je prvobitno je bila sagrađena u zaseoku Slatina, odakle su je Gorobiljci, kada su saznali da se Turci spremaju da je zapale, jedne noći tajno raskopali i preneli u obližnji zaselak Počeča.

Crkvu su Turci spalili u periodu između 1788. i 1804. godine, a obnovljena je 1810. godine, da bi je Turci ponovo spalili, posle sloma Prvog ustanka. Ponovo je obnovljena 1820. i još jednom 1936. godine.

2.Crkva brvnara u Takovu takođe spada među najstarije i najpoznatije crkve brvnare u Srbiji. U njoj su se, na praznik Cveti, 1815. godine, nakon što je Miloš Obrenović podigao ustanak, pričestili okupljeni ustanici i zakleli na vernost knjazu.

takovo

Crkva u Takovu je podignuta 1795. godine, na mestu starije građevine iz 1724. godine. Crkvu su sagradili majstori iz Osata, iz Istočne Bosne. Oni su izradili i bogatu dekoraciju crkve koja je posebno upečatljiva na vratima, na dovratnim i na nadvratnim gredama, gde se na ornamentici vide uticaji islamske umetnosti .


3.Jedna od najstarijih u takovskom kraju je crkva brvnara u selu Loznju. Prema jedinom, do sada poznatom izvoru, sagrađena je oko 1733. godine, u periodu austrijske vladavine na ovom prostoru. Do danas je sačuvan samo gornji deo časne trpeze koga je na kameni stub 1887. godine “na starom crkvenom mestu na svom imanju” podigao meštanin iz Loznja Ilija Božović.

lozonje

Narodno predanje takođe kaže da je crkva u Loznju bila jedna od najvećih i najlepših od svih crkava tog tipa. Detaljan opis crkve sa podacima o predmetima njenoj unutrašnjosti dao je i srpski istoričar i publicista Dimitrije Ruvarac.

4. Manastir Pokajnica u Starom selu, nadomak Velike Plane izgrađen je 1818. godine. Njen ktitor je bio knez smederevske nahije Vujica Vulićević. On je crkvu, po predanju, sazidao u znak pokajanja što je učestvovao u ubistvu svoga kuma Karađorđa Petrovića, koji se 1817. godine vratio u Srbiju i bio ubijen u Radovanjskom lugu.

pokajnica

Ova crkva je jedna od većih crkava-brvnara, sa osnovom u obliku izduženog broda. Sastoji se iz trema, priprate, naosa i oltarskog prostora. Krov je strm i pokriven šindrom, dvoja vrata nalaze se na zapadnoj i severnoj strani. U unutrašnjosti dominira drveni ikonostas iz vremena gradnje crkve, sa ikonama iz različitog perioda. Ispred crkve je drveni zvonik, pokriven šindrom, a na zapadnoj strani manastirski konak takođe iz vremena gradnje crkve. Kao vredno kulturno dobro pod zaštitu države stavljena je 1948. godine, a za kulturno dobro od izuzetnog značaja proglašena je 1979. godine.

5.Iz smederevskog kraja poznate su crkva Sv. Petra i Pavla u Lozoviku podignuta oko 1830/32 godine i crkva svete Trojice u Selevcu. Crkva brvnara u Selevcu je još uvek u funkciji.U njoj se vrše bogosluženja za žitelje tog sela koji nemaju drugu crkvu.

crkva brvnara

Glas Srbije

 

Придружите се тиму успешних: Објављен оглас за закуп локала на београдским пијацама

ЈКП “Београдске пијаце” са задовољством обавештава заинтересована физичка и правна...

Београдске пијаце: Објављен оглас за закуп тезги, расхладних витрина и боксева

ЈКП “Београдске пијаце” са задовољством обавештава заинтересоване произвођаче и предузетнике...

Пијаце радо посећују деца: Здраве навике и забава за најмлађе

Здрава исхрана утиче на правилан развој деце, али и...

Чудесна исцељења која су се догодила пред моштима Светог Василија

Сва чуда која се догађају у Острогу монаси брижљиво...