Car Dušan u narodu poznat kao Dušan Silni, sin kralja Stefana Dečanskog, izveo je Srbiju na tri mora, za vreme njegove vladavine Srbija se prostirala na ogromnoj teritoriji na kojoj se danas nalazi nekoliko država i postavljeni su temelji državnosti. Mi vam donosimo nekoliko zanimljivih činjenica o ovome najvećem vladaru s naših prostora koji je na današnji dan iznenada preminuo.
Dušana je celog života pratila priča o “oceubistvu”- Car Dušan “Silni” kako ga danas zovemo, bio je sve ono što je srpska vlastela čekala vekovima – sposoban, hrabar i odlučan. Dao im je priliku da osvajaju, šire se i donose ratni plen. Zato i ne čudi što je najveći broj srpskog plemstva, nezadovoljan popustljivom politikom prema Bugarskoj i Vizantiji, u sukobu Dušana i njegovog oca, tadašnjeg kralja Stefana Dečanskog, stao na stranu mladog kraljevića.
Najranije u jesen 1330. godine došlo je do otvorenog sukoba sina “mladog kralja” Dušana i oca kralja Stefana Uroša III Dečanskog. Iz ovog sukoba, Dušan je izašao kao pobednik i oca je zatočio u tvrđavi u Zvečanu. Neposredno nakon Dušanovog krunisanja Stefan Dečanski je umro 11. novembra 1331. godine i sahranjen je u svojoj zadužbini manastiru Visoki Dečani. Iako je zvanično umro prirodnom smrću postoje izvori koji tvrde da je Dušan popustio pred navaljivanjem moćne vlastele i odobrio, ako već i nije naredio, da se njegov otac pogubi.
Pod Dušanovom vlašću, srpski uticaj je proširen do obala Egejskog mora i Svete Gore. Za vreme najvećeg teritorijalnog osvajanja, srpska država se prostirala na teritorijama današnje Crne Gore, Makedonije, Bugarske, Grčke, Albanije, delovima Hrvatske, Bosne i Hercegovine i naravno, Srbije. Ili, ukupno preko 250.000 kilometara kvadratnih prostora na kome su živeli Srbi, Bugari, Grci. Kada se na Uskrs, 16.4. 1346. godine u Skoplju proglasio za cara, titula Dušana Nemanjića je glasila: “Stefan u Hristu Bogu blagoverni car svima Srbima i Grcima, i stranama bugarskim, i celome Zapadu, Pomorju, Frugiji i Arbanasima”.
Ova velika država se prostirala od Dunava na severu do Korintskog zaliva na jugu. Granica na zapadu bilo je Jadransko, a na istoku Egejsko more. Drevni vizantijski carevi su mu bili uzor. Iako je Vizantija iz vremena cara Dušana već bila carevina na zalasku Dušan se po svemu ugledao na vizantijski dvor i velike vladare iz prošlosti ove države. Nastojeći da se u svemu ponaša kao vizantijski carevi koji su bili uzor celom hrišćanstvu, Stefan Dušan je razvio i široku zakonodavnu delatnost. Dušanov zakonik donet 1349. i dopunjen 1354. godine vrhunac je ovih nastojanja. Zakon je usvojen sa ciljem da se država uredi propisima koji bi važili za celo carstvo i podjednako za sve podanike.
Međutim, integraciju ovih teritorija u jedinstvenu državu sprečila je iznenadna smrt Dušana Nemanjića, na današnji dan 1355. godine, kada je caru bilo oko 45 godina.
Car Dušan je možda bio otrovan. Činjenica da je car Stefan Dušan umro još uvek mlad i u punoj snazi, kada se spremao na pohod za osvajanje Carigrada, i danas ostavlja mesta teorijama zavera – od onih krajnje egzotičnih, kao što je priča ona o prokletstvu Stefana Dečanskog, do mnogo prozaičnijih, kao što je priča o trovanju.
Zvanična istorija zabeležila je da je car Dušan imao samo jedno dete – sina Uroša koji ga je nasledio, ali koji nije uspeo da sačuva očevu veliku državu koja se ubrzo posle Dušanove smrti raspala. Ipak, jedna freska u manastiru Visoki Dečani možda krije jednu drugačiju verziju istorije. Na njoj su prikazani carica Jelena, njen sin – mladi carević Uroš, ali i još jedna nepoznata figura, viša (starija?) od Uroša, ali svakako još mlada. Nepoznata osoba na glavi jedina nema venac, a natpis pored nje je u celosti uništen tako da ju je nemoguće identifikovati.
Pojedini istoričari veruju da je misteriozna figura zapravo princeza – izgubljena ćerka cara Dušana. Ako je postojala, zvala se Teodora, isto kao Dušanova majka. Kako bilo, posle smrti cara Dušana, njegovo veliko carstvo počelo je da se rastače. Car Uroš, nije posedovao očevu odlučnost i srčanost, pa nije uspeo da sačuva državu. U narodu je ostao upamćen kao Uroš Nejaki.
Dug niz srpskih vladara iz dinastije Nemanjić sa njim se prekinuo, a to je bio i kraj srpskog carstva.
