Ada Safari
Većina Beograđana ne zna da na Adi Ciganliji, osim Savskog, postoji još jedno manje jezero. Naime, pre nastanka Savskog jezera, u delu ade na kome se danas nalazi Ada Safari nalazila se prirodna depresija, odnosno močvara, koja se punila tokom velikih vodostaja Save. Stanovnici Čukarice su je tada zvali Savska bara. Krajem 70-ih i početkom 80-ih godina prošlog veka, močvara je potpuno isušena, a na njenom mestu napravljen je zabavni park, koji se ubrzo pokazao kao nerentabilan, pa je zatvoren. Posle toga, teren se ponovo preobratio u močvaru zaraslu trskom, ševarom i šipragom. Na istom je počeo da se gomila otpad, a u blizini je izraslo i polulegalno naselje.
Početkom 90-ih godina, privatnom inicijativom, započelo je novo čišćenje Savske bare, da bi se 1994. detaljno očistilo i postalo jezero Ada Safari. Smešteno je na poluostrvu Ada Ciganlija, u blizini donjeg špica, između reke Save i Čukaričkog rukavca, na 5 km od strogog centra prestonice. Jezero je u obliku latiničnog slova S, površine oko 6 hektara i prosečne dubine oko 2 metara. Prvenstveno je namenjeno za sportski ribolov, ali je otvoreno i za ostale posetioce. Okruženo je gustom stoletnom šumom.
Oko najvećeg dela jezera postoji staza za šetnju, koja može da se koristi tokom cele godine. Tu se nalazi i mini zoo vrt, sa zečevima, kozama, fazanima, patkama, labudovoima, paunovima, morkama, golubovima, zbog čega ceo kompleks podseća na svojevrstan rezervat prirode. U neposrednoj blizini smešteno je dečje pozorište–igralište „Robinzonovo ostrvo”, koje je posebno aktivno tokom letnjih meseci.
Autor: Magyshadow – Sopstveno delo, CC BY-SA 4.0, Veza
Jezero Pariguz
Nalazi se u opštini Rakovica, u naselju Resnik. Nastalo je 1980. godine pravljenjem brane da bi se bolje kontrolisale bujične vode. Spada u veća beogradska jezera, a okruženo je naseljima Resnik, Pinosava i Ripanj. Put do njega je veoma slabo obeležen i potrebno je pitati lokalne meštane kako se do njega najlakše može stići. Udaljeno je 17 km od centra grada. Kvalitet vode u njemu nije odgovarajući za kupanje, tako da je od aktivnosti na njemu najviše zastupljen sportski ribolov. Pored jezera se nalazi listopadna šuma, a sa brane se pruža pogled ka Avalskom tornju koji je udaljen svega 6 km vazdušnom linijom.
Ime Pariguz vezuje se za dve legende. Po prvoj, jezero je dobilo ime po blatu koje se nalazilo na mestu gde je podignuta akumulacija, a za koje se verovalo da je lekovito i da leči hemoroide. Po drugoj priči, na mestu današnjeg Pariguza u Prvom srpskom ustanku Srbi su napravili zasedu Turcima, sasuvši im sačmu u stražnjice, pa otuda i takvo ime za dolinu koja se nalazila na mestu današnjeg jezera.
Jezero se napaja iz tri izvora od kojih jedan ima izuzetan kvalitet vode i može se koristiti za piće. Dešava se da u letnjem periodu pri visokim temperaturama neki od izvora presuše, ali uvek ostane bar jedan iz kog jezero dobija svežu vodu. Na Pariguzu ima divljih pataka i barskih kornjača, a lokalni ribolovci tvrde da među dvadesetak ribljih vrsta ima i krupnih primeraka soma, štuke i šarana. Ali, na Pariguzu ni u najtoplijim letnjim danima nema kupača. Retki su i šetači iako su prve stambene zgrade samo stotinak metara udaljene od jezera.
Do jezera ne postoji uređen prilaz, nema plaža ni parkinga, nije osvetljeno tokom noći, a nema ni kanti za đubre i gradska čistoća ne odnosi otpad. U blizini jezera nema ugostiteljskih objekata, ni prodavnica. Na ovom jezeru se često održavaju razne manifestacije, a jedna od poznatijih je Alkoholijada, koja počinje u Miljakovcu, a završava se u Resniku. Zbog nereda, policija često udaljava učesnike od naselja i oni odlaze na Pariguz gde ostaju celu noć.
Jedno vreme, postojala je inicijativa čelnika opštine Rakovica za sređivanje ovog jezera kao turističkog konkurenta Adi Ciganliji uključujući i izgradnju sportsko-rekreativnog centra, ali još uvek ništa nije ostvareno. Postoji i predlog za izgradnju biciklističke staze Rakovica-Resnik-Avala koja bi išla obalom Topčiderskog jezera i prolazila pored Pariguza.
Topčiderska jezera – dragulji Topčiderskog parka
Jedan od najlepših beogradskih parkova, Topčider, ima čak tri veštačka jezera koja su pravi ukras ovog parka i izletišta. Topčider je prvi namenski urađen beogradski park, i izgrađen je po narudžbi kneza Miloša. Zasadili su ga češki vrtlari koji su centralni cvetni deo produžili do kamenog obeliska. Ispred Miloševog konaka, “debelu” hladovinu u toplim danima i danas pravi stogodišnji platan. Uređene su šetne staze, travnjaci, prelepe cvetne aleje.
Sva tri jezera se napajaju vodom sa Topčiderske česme, kao i sa potoka koji teče kroz ceo park. Najmanje jezerce je stalno u hladovini i iz njega voda odlazi direktno u Topčidersku reku. Srednje po veličini jezero je i najdublje i na sredini jezera se nalazi maleno veštačko ostrvo od kamena. Jezera su uređena utvrđenom obalom, a na najvećem, koje liči na osmicu, nalazi se drveni mostić. Čisti potok kojim se jezera napajaju vodom nikada ne presušuje.
Autor: Nemezis – Sopstveno delo, CC BY-SA 3.0, Veza
U neposrednoj blizini jezera, nalaze se brojni restorani, poznati po odličnom pečenju i hladovini. Ispred restorana “Košuta” se nalazi još jedno veštačko jezerce koje se napaja svežom vodom sa Hajdučke česme udaljene tek nekoliko stotina metara od ovog restorana. Tu su patke i plovke, barske kornjače, zečevi, fazani i paunovi. Prostor oko restorana se redovno održava a postoji i igraonica za decu.
Jezero Veliko blato
Veliko blato je prirodno jezero u Beogradu. Nalazi se u naselju Krnjača u opštini Palilula, blizu Zrenjaninskog puta i Pančevačkog mosta, na oko 8,5 km od centra Beograda. Zaštićeno je prirodno dobro grada Beograda.
Jezero je okruženo poljoprivrednim površinama i šumom, a jednim delom njegove obale izlazi na ilegalno naselje. Sa severne strane jezera nalazi se ribnjak Mika Alas, a pored njega i deo ribnjaka namenjen za sportski ribolov. Jezero je smešteno u pojasu trske i vlažnih livada, a celo područje odlikuje se bogatom florom i faunim. Pored retkih i ugroženih vrsta biljaka, okolina jezera je stanište mnogih vrsta ptica. Stanište jezera broji preko 15 vrsta riba (amur, štuka, šaran i ostale), 190 vrsta biljaka, 120 ptica i dve vrste orhideje koje su pod zaštitom – barski veliki kanućak i barska kaluždarka.
Jezero Trešnja – zapušteni biser
Ovo jezero se nalazi u blizini Beograda, praktično u podnožju Avale i ono je pravi dragulj među beogradskim jezerima. Ovo veštačko jezero okruženo šumom nalazi se u naselju Mala Ivanča, a udaljeno je tridesetak kilometara od centra Beograda. Na ovom jezeru se često mogu videti izletnici koji spremaju roštilj, biciklisti i ljudi željni svežeg vazduha. Jezero Trešnja se nalazi u središtu listopadno-četinarske šume, a u blizini se nalaze i dva izvora. Prodavnice u blizini nema. Nažalost, zbog nedostatka kanti za đubre, ambalaža često završi tamo gde joj nije mesto.
Leti je ovo čisto jezero prava oaza za kupače. Koliko je ovo mesto lepo za kupanje, pokazala nam je i Seka Sabljić dok je snimala čuvenu scenu iz filma “Maratonci trče počasni krug”.
Autor: Cedomir Zarkovic – Sopstveno delo, CC BY-SA 4.0, Veza
Na Trešnji svoj mir, pored kupača mogu pronaći i ribolovci. Peca se bela riba, deverika, babuška i poneki šaran. Grupa zaljubljenika u ovo jezero godinama ga samoinicijativno poribljava šaranom i deverikom.
Pored jezera, nalazio se hotel sa prelepim restoranom koji je, nažalost, krajem devedesetih godina prošlog veka napušten. Od tad, ni jezero se ne održava. Iako je detaljnim urbanističkim planom odavno predviđeno izmuljavanje jezera, izgradnja savremenog sportsko-rekreativnog centra, rokovi za završetak, a ni početak radova, još uvek nisu definisani.
Bela reka
Jezero Bela reka nalazi se kod sela Ripanj, u beogradskoj opštini Voždovac. Iako se nalazi u samom podnožju Avale, zbog svog ušuškanog položaja ne može se videti ni sa Avalskog tornja.
Do Bele reke se može stići i sa Ibarske magistrale, avalskim putem, ali je najbolje pitati meštane za pravac pošto ne postoji tabla da se u blizini nalazi jezero.
Jezero Bela reka nastalo je izgradnjom brane 1988. godine. Brana je izgrađena zato što je Bela reka znala da svojom silinom ugrozi okolne kuće i prugu u vreme velikih kiša i otapanja snegova. Jezero se napaja čistom vodom iz Bele reke, ali i iz dva podvodna izvora. Odmah uz branu nalazi se plaža na kojoj je nekada bilo teško naći mesto za peškir. Posle nekoliko incidenata i utapanja, plivanje u jezeru je zvanično zabranjeno. Međutim, tokom velikih vrućina ovo pravilo se ne poštuje.
Bela reka jedno je od najčistijih šumadijskih jezera i jedno od omiljenih mesta ribolovaca. Sezona pecanja je otvorena cele godine, osim tokom zime. Na obali se nalaze i reflektori koji omogućavaju ribolovcima da pecaju tokom noći. Pored ribolova, nekoliko ronilačkih društava koristi ovo jezero za svoje treninge.
Jezero Duboki Potok
Duboki potok je veštačko jezero na teritoriji opštine Barajevo. Udaljeno je oko 35 kilometara od Beograda. Akumulaciono jezero Duboki Potok je izgrađeno početkom devedesetih godina prošlog veka na istoimenom potoku koji je leva pritoka Barajevske reke, na samo dva kilometra od centra Barajeva. Izgradnjom zemljane brane, visine 15 metara i dužine 145 metara, stvorena je akumulacija površine 7,2 hektara, korisne zapremine 170.000 metara kubnih. Akumulacija je izgrađena u okviru Vodoprivredne osnove opštine Barajevo.
Namena akumulacije je zadržavanje poplavnog talasa i odbrana od poplava naselja, saobraćaja (put, železnica) i poljoprivrednih površina u slivu. Zbog intenzivne izgradnje naselja Barajevo, otpala je mogućnost lociranja akumulacije na glavnom toku Barajevske reke, pa je rešenje nađeno u izgradnji male brane i akumulacije na pritoci Duboki Potok. Imajući u vidu i činjenicu da se akumulacija nalazi u neposrednoj blizini naselja, otvara se mogućnost za njeno korišćenje u svrhu odmora i rekreacije, a time i poboljšava osnova za razvoj turizma.
Autor: Pantic Marko – Sopstveno delo, CC BY-SA 4.0, Veza
Markovačko jezero
Nalazi se u selu Markovac, 6 kilometara južno od centra Mladenovca, i 60 kilometara od centra Beograda, u podnožju planine Kosmaj. Dugo je 1.000 i široko 500 metara, a površina mu je 16 hektara.
Jedno je od najstarijih beogradskih veštačkih akumulacija. Nastalo je sredinom 60-ih godina 20. veka, izgradnjom brane na reci Košarna 1965. godine, za potrebe zalivnog sistema obližnjeg poljoprivrednog kombinata i jabukare. U isto vreme počelo se i sa poribljavanjem. Akumulacija se postepeno punila, tako da je 1969. godine jezero dostiglo svoj maksimum, kada mu je dužina iznosila oko 1.500 m, a širina oko 200 m, dok je najveća dubina iznosila oko 12 metara. Vremenom, usled taloženja mulja, vodostaj je opao.
Na jezeru postoji veslačka staza. Na obali je velika plaža, sa tuševima i sanitarnim čvorom. U blizini je trim staza, a gotovo oko celog jezera postoji neuređena staza za šetnju. Na obali se nalaze ugostiteljski objekti, nekoliko restorana, motel, bungalovi i auto-kamp, što sve zajedno čini pravi turističko-sportski centar. Planirana je i gradnja centara za skijanja na vodi.
Jezero se nalazi u predelu hrastovih, cerovih i bagremovih šuma. Obala bliža Aranđelovcu obrasla je šumom, dok drugim delom delom obale dominiraju žitna polja i pašnjaci.
Zastupljene su gotovo sve vrste slakotkovodne ribe: šaran, som, štuka, babuška, deverika, smuđ, amur, tolstolobik, crvenperka, bodorka, kaugler, bandar, zlatni karaš, sunčica i cverglan. Na samoj vodi i delovima obale obraslim mogu se videti divlje patke, čaplje, veliki gnjurci, vodomari, rode Na samoj vodi i priobalju gde je obraslo trskom, mogu se videti divlja patka, veliki gnjurac, čaplja, roda. U okolnim šumama žive zečevi, lisice, fazani, prepelice, a ponekad se mogu videti i srndaći, koji dolaze na pojilo. Pecanje je dozvoljeno samo sa obale. Na jezeru se može pecati sa ribolovačkom dozvolom koja važi za celu Srbiju, za nekomercijalne vode.
Autor: Antidiskriminator – Sopstveno delo, CC BY-SA 3.0, Veza
Rabrovačko jezero
Nalazi se u selu Rabrovac, na teritoriji beogradske opštine Mladenovac. Udaljeno je 12 kilometra od Mladenovca i 70 kilometara od Beograda.
Nastalo je 1970-ih godina prošlog veka, kao veštačka akumulacija, podizanjem brane na potoku Trstena, koji prolazi kroz selo. Dugačko 780, široko oko 160 metara i najdublje je od svih beogradskih jezera. Na nekim mestima njegova dubina iznosi i do 20 metara. Površine je oko 10 hektara. Nalazi se na nadmorskoj visini od 180 metara.
Obiluje ribom, a najzastupljeniji su šaran, amur, deverika. Okruženo je listopadnim šumarcima. Nema izgrađenu prateću infrastrukturu i uglavnom se koristi za ribolov i za navodnjavanje, okolnih bašti i napajanje stoke. Zbog toga je urađen i usvojen projekat izgradnje turističko-poljoprivrednog kompleksa na ovom jezeru. Projektom je predviđeno uređenje obale kao i izgradnja ugostiteljskih objekata, a u planu je i da se porede jezera napravi mali sportski kompleks.
Autor: Postdemokratija (razgovor) – Ja (Postdemokratija (razgovor)) sam autor ovog dela., Javno vlasništvo, Veza
Jezero Očaga
Veštačko jezero na teritoriji opštine Lazarevac, u okolini Lazarevca, na šezdeset kilometara od Beograda, sa desne strane Ibarske magistrale. Nalazi se u okviru Sportsko-rekreativnog centra „Kolubara“ i nastalo je uređivanjem površinske devastacije Rudarskog basena lignita „Kolubara“. Postoje Nova i Stara Očaga.[
Nova Očaga je pravljena za kupanje i ima betonsko dno. Dubina mu je 6 metara, a kapacitet oko 6.000 kupača dnevno. Na jednom delu se nalazi uređena šljunkovita plaža. Snabdeva se izvorskom vodom, koja se svakodnevno filtrira i kontroliše.
Jezero krasi veštački gejzir za čiju su izradu zbog promenljivog nivoa vode primenjena atipična rešenja. Postoje dve olimpijske skakaonice na po tri nivoa i tobogan sa bazenom. U jezeru je moguće igrati vaterpolo i košarku u vodi. U blizini su urađeni i tereni za odobojku na pesku i mali fudbal na travi. Za decu postoji posebno igralište napravljeno od prirodnih materijala. Oko celog jezera nalazi se staza za šetnju, uređene zelene površine, veliki hrastovi, oko kojih su zasađene cvetne rondele. Postavljene su klupe sa stolovima, kao i restoran, čija bašta izlazi na obalu jezera. Ispred jezera ima odličan parking za sve posetioce.
Ceo kompleks je osvetljen. Na platou pored jezera održavaju se za kulturne manifestacije: koncerti, zabave, takmičenja i dr, zbog čega je jezero postalo jedno od središta javnog života Lazarevčana. Jezero je posebno posećeno u letnjim mesecima. Mada ima ribe, od najsitnijih, do kapitalnih primeraka amura, pecanje nije moguće, s obzirom da su ribe služe za uspostavljanje ravnoteže ekosistema. Ribolov je dozvoljen samo sa druge strane ograde, u jezeru Stara Očaga.
Stara očaga nalazi se u nastavku, severno od Nove Očage. Dugačko je 800, a široko oko 40 metara i ima oblik kanala. Okolo su napravljene bankine, obala je raskrčena, a jezero očišćeno od blata i granja, tako da je izuzetno čisto. Veštački je poribljavano šaranom i amurom. a u njemu žive i brojni primeraka bele ribe, kao što su babuška, deverika, bodorka. U okolini žive rode i čaplje.
Jezero je pogodno za ribolov. Godišnja dozvola za pecanje se može nabaviti u prostorijama Ribolovačkog društva „Kolubara“ u centru Lazarevca, a dnevna dozvola se kupuje na samom jezeru.
Autor: Mickey Mystique – Sopstveno delo, CC BY-SA 4.0, Veza
Savsko jezero
Savsko jezero predstavlja nekadašnji desni rukavac reke Save kod Ade Ciganlije. Formiranje Savskog jezera je započeto 1957. godine, nakon što je Narodni Odbor grada Beograda formirao Direkciju za izgradnju Rekreativnog centra Ada Ciganlija.Finalni izgled Savsko jezero dobija 1978. godine kada je izgrađena prevlaka na gornjem nasipu, čime je Ada Ciganlija postala poluostrvo.
Sinonim za Savsko jezero u promotivnim kampanjama je „Beogradsko more“, „more Beograda“ i „Jezero Ada Ciganlija“. Nalazi se unutar urbane celine grada Beograda kod Ade Ciganlije. Od centra Beograda je udaljeno 4 km. Teritorijalno pripada centralnoj beogradskoj opštini Čukarica.
Jezero je blago povijenog lučnog oblika, zauzima površinu od oko 0,9 km2, prosečna dubina je oko 3 m. Jezero je fizički podeljeno na dva dela. Temperatura vode je uglavnom ujednačena, tokom letnjih meseci doseže 27(°C), što je čini veoma pogodnom za kupanje.
Živi svet u jezeru se uglavnom sastoji od različitih ribljih vrsta. Najčešće vrste riba u jezeru su: šaran, som, štuka, slatkovodni rak, bandar i cverglan. Od 1994. godine u jezeru su primećene i slatkovodne bele meduze.
Oko Savskoj jezera postoji 6 km uređene šljunkovite plaže, kupališna sezona počinje u junu i traje do septembra. Kupalištem gazduje J. P. „Ada Ciganlija“ i radno vreme kupališta tokom sezone je od 10:00 do 19:00 časova. Plaže su uređene sa svim neophodnim infrastukturnim objektima poput: tuševa, toaleta, česmi sa pijaćom vodom, spasilačkim tornjevima, ambulantama, restoranima, kafićima itd. Voda u jezeru varira od prve do druge kategorije, što uglavnom zavisi od broja kupača na jezeru. U špicu sezone, naročito vikendom, plažama Savskog jezera prođe oko 150.000 posetilaca dnevno.
Autor: Filip Maljković – Sopstveno delo, Javno vlasništvo, Veza
Rakina bara – najveće kraško jezero u Šumadiji.
Nalazi se na teritoriji opštine Čukarica, u Sremčici, 20km od centra Beograda. Nekada je jezero bilo dugo 175 m, široko 112,5 m, duboko oko 1 m, a površina je preko 3 hektara.] Jezero se snabdevalo vodom od padavina, kao i sa dva izvora. Sada dubina iznosi 1m.
Pedesetih godina prošlog veka postojala je namera da se jezero preobrazi u turistički centar uređenjem obale, izgradnjom restorana i raznih ugostiteljskih objekata. Nekim davnim urbanističkim planovima, predviđeno je da Rakina bara zajedno sa Adom Ciganlijom i Košutnjakom, predstavlja turističku ponudu Čukarice. Međutim, ideja, nije bila realizovana. Prepuštena nemaru vlasti i pojedinih ljudi iz kraja, Rakina bara je počela da propada do sadašnjeg zabrinjavajućeg stanja.
Osamdesetih godina Rakina bara je bila jedno od malobrojnih romantičnih mesta gde su dolazili ne samo stanovnici Sremčice već i mladi parovi iz centra grada. Voda u jezeru je bila toliko čista da se mogao videti svaki kamenčić na dnu. Obala je bila peskovita, a mulj se mogao naći samo na sredini jezera pa je Rakina bara bila jedinstveno kupalište. Na izvorištu bare ljudi su pojili stoku, a mnogi su u njoj naučili da plivaju. Održavana su ribolovačka takmičcenja na jezeru. Međutim, Rakina bara je počela da propada, sve do ivice odumiranja.
Ranijih godina meštani su mrežama hvatali šarane. Danas u vodi se može videti vodena zmija, poneka riba i patka. Godinama su se fekalne vode izlivale u Rakinu baru, jedino prirodno jezero u Beogradu, relativno skoro su delimično usmerene u kanalizacionu mrežu, ali prilazi vodi i dalje su zagušeni najlonskim kesama, plastičnim flašama i automobilskim gumama upletenim u rogoz.
U Rakinoj bari postoji vrtača nastala tako što je voda počela da otice nakon poplava i nevremena koje su bile 1985.nPrema rečima meštana, u vrtaču su stanovnici ubacivali živu kako bi ona progrizla tlo, stvorila veću rupu i ubrzala isušivanje. Udubljenje, takozvana vrtača, smešteno je na najnezgodnijem mestu, odmah pored izvora iz kojeg se bara napaja. U toku većeg dela godine voda i ne stiže do bare već ponire u vrtaču i tako se bara isušuje.Zemlja ne samo da se „otvara” pod barom već bi se mogla i sručiti na nju jer se voda drenira kroz pukotine zemljišta blizu izvora, potkopava tlo nad barom i stvara klizište koje preti da zatrpa jezero.
Autor: Milicaepo4 – Sopstveno delo, CC BY-SA 4.0, Veza