Smatra se da je manastir Studenica ubedljivo najlepši od svih srpskih manastira. Iz tog razloga, on je i poneo naziv Majka svih svetinja.
Studenicu je u 12. veku podigao veliki župan Stefan Nemanja i posvetio je Uspenju Presvete Bogorodice. Oslikan je posle Nemanjine smrti, 1208. ili 1209. godine, staranjem Svetog Save.
Kod fresaka koje se nalaze u Studenici zanimljivo je to što su potpisane na slovenskom jeziku, a ne na grčkom.
Nacionalna orjentacija vidi se i po slikama iz srpske istorije- portretima sinova Stefana Nemanje: Vukana, Stefana i Save. Na pozadini pojedinih fresaka uočavaju se zlatni listići i zlatom ispisani natpisi.
U najranijem sloju fresaka jedna grupa njih naslikana je na zlatnoj podlozi, pokrivenoj zlatnim listićima, preko kojih je crtežom podražavan mozaik. Druga grupa fresaka naslikana je na plavoj podlozi s natpisima koji su ispisani belom bojom ili zlatom.
U vreme kada su Turci došli na ove prostore, manastir je pretrpeo ogromne štete. Turci su, najpre, pretopili okovnu konstrukciju Studenice, i od nje načinili municiju. Nakon velikog austrijsko-turskog rata u 17. veku, manastir je opljačkan posle povlačenja austrijske vojske.
Za vreme Prvog srpskog ustanka, Turci su spalili manastir. Jedan monah je, bežeći iz spaljene Studenice, poneo sa sobom mošti Svetog Simeona. Monah se sklonio u manastir Vraćevšnicu, odakle su mošti prenete u manastir Kalenić i na kraju 1839. godine, konačno vraćene u Studenicu.
Sem što je Studenica dvaput bila paljena, pretrpela je i jednu nestručnu obnovu, kada su slikari preko starih fresaka naneli malter i nalikali nove freske. Tek 1951. godine (100 godina kasine), prilikom restauracije, ovaj sloj je skinut i tada je otkriven ktitorski natpis Svetog Save.
Manastir je bio i porodična grobnica Nemanjića. U naosu, sa desne strane, nalazi se grobnica sa moštima Stefana Nemanje. Ispod oltara, s desne strane, nalazi se kivot sa moštima Stefana Prvovenčanog, a s leve su mošti Svete Anastasije, žene Stefana Nemanje.
Manastir Studenica je od 1986. godine pod zaštitom UNESKA.
OPANAK
