U petak 21. septembra 2022. godine u sali Otvorenog univerziteta u Subotici, održana je tribina po nazivom „Kultura i običaji Subotice i okoline“. Publiku na događaju činili su subotički gimnazijalci i učenici srednje Tehničke škole, koji su imali priliku da nešto više saznaju o kulturi i običajima kraja u kojem žive. U zanimljivom izlaganju, slušaocima su temu približili master istoričar Bojan Čiča, predstavnica bunjevačke nacionalne manjine profesorka doktorka Suzana Kujundžić Ostojić i predstavnica Turističke organizacije Subotice Jelena Jurić.
Istoričar Bojan Čiča istakao je da veoma poučno i korisno za mlade da znaju prošlost svoga grada.
„Da bismo znali prošlost našeg naroda i države bitno je krenuti od pojedinosti kao što je lokalna istorija. Prvi istorijski zapisi vezani za Suboticu pominju se negde s kraja 14. veka pod imenom Zabatica ili Sabatica ili Zabatka. I tom periodu srpski narod sa današnjih teritorija centralne i južne Srbije počinje da se po pod pritiskom Osmanske imperije i najezda pomera ka severu ka tadašnjoj južnoj Ugarskoj. U tom trenutku se srpski nacionalni korpus prvi put susreće sa ovim teritorijama. Tada su na teritoriji današnje Vojvodine Ugari bili u većini. Kroz političke i vojne situacije, razni narodi su se ovde naseljavali“, rekao je Bojan Čiča.
On naglašava da je multikulturalnost jedna od prednosti Subotice, ali da to nekada može da bude i nedostatak.
„Značaj i doprinos raznih naroda koji su naseljavali ove prostore u kulturnoj i ekonomskoj politici svakako je merljiv sa kraja 19. i početkom 20. veka. Preko 60 posto stanovnika Subotice bilo je pre svega ugarskog i nemačkog porekla. Njihovi kulturni pravci i politika koju su vodili doprineli su razvoju grada Subotice u svakom pogledu, industrijskom, ekonomskom i političkom. Ta multikulturalnost, multikonfesionalnost i multietničost koja Suboticu i danas obogaćuje je jedna od prednosti grada Subotice koju treba poznavati i razvijati.
Takođe je istakao da je ta različitost nekada i nedostatak jer je u nekim okolnostima produbljivala mržnju i animozitet između nacija.
Bunjevci kao etnička grupa
Profesorka dr Suzana Kujundžić Ostojić približila je publici istoriju, kulturu i običaje Bunjevaca.
„Bunjevci se tradicionalno pozdravljaju sa „Hvaljen Isus“. Postoji taj konstantni antagonizam da su Bunjevci Hrvati. Istorija ovog grada i ove sredine govori nešto sasvim drugo. Ovog leta, mi smo uspeli da dobijemo jedan dokument iz vatikanskog istorijskog arhiva u kome franjevac Šimo Matković pre 400 godina traži od tadašnjeg pape da se odobri otvaranje župe Bunjevci. On to ne bi tražio da tih ljudi nije bilo tu i da ih nije bilo dovoljno. Evidentno je da smo pod tim imenom došli. Kasnije, politika i razvoj država, razvoj identiteta i hrvatskog i drugih, nekako Bunjevce stavlja u drugi plan. Početkom 20. veka došlo je do slamanja tog velikog carstva Austrougarske. Te 1918. godine i Srbi i Bunjevci su bili manjina u toj ogromnoj državi, i jedni i drugi pripadaju slovenskom narodu i govore slovenske jezike. U to vreme mađarski je bio službeni jezik u ovom gradu. Bez mađarskog niste mogli da radite, svi drugi jezici bili su nepoželjni. Jezička barijera vodila je do toga da su mnogi Bunjevci kroz istoriju uzeli mađarski identitet. Te 1918. godine Srbi, Bunjevci i Slovaci imali su veliku Narodnu skupštinu u Novom Sada, gde je 756 delegata učestvovalo iz cele Vojvodine, 84 delegata bili su Bunjevci i oni su tada rekli mi hoćemo svoju državu i u toj državi želimo taj i takav jezik kojim govorimo. Bilo je potrebno sto godina se se Bunjevci u ovom gradu izbore da bunjevački jezik postane službeni jezik“, rekla je profesorka Kujundžić Ostojić.
„Srbi i Bunjevci su čuvali granice od Turaka i to su radili za Austrougarskog cara. Bunjevci, osim u Subotici, žive i u Somboru i u južnoj Ugarskoj, sve do Baje. Sve manje i manje ima onih koji znaju da govore bunjevački, a srpski pogotovo. Mi sada kada se sretnemo sa svojim sunarodnicima iz Mađarske pričamo na engleskom jeziku. Ta neka toplina i osećaj pripadnosti tom narodu je ono što ne jenjava i ne prestaje“, zaključila je profesorka.
Običaji Bunjevaca
Jedan od najznačajnijih i najstarijih običaja Bunjevaca je Dužijanca, koja predstavlja zahvalnost Bogu za rod novog žita. Dužijanca je manifestacija koja počinje onog dana kada se poseje žito i kada sveštenik sveti žito, kako bi ga Bog sačuvao od grada i jakih kiša. I pored savremenih zaštita useva i dalje je, za one koje veruju, Bog taj koji mora da pošalje kišu. Na dan Velike Gospojine, 15. avgusta po novom kalendaru, u crkvi se osveti hleb, zatim se kroz grad organizuje svečani defile i prigodan program.
Istorija i običaji Subotice kao veliki turistički potencijal
Jelena Jurić, turistički vodič grada Subotica, naglasila je da je Subotica grad secesije i upoznala je srednjoškolce sa najvećim znamenitostima Subotice, među kojima se ističu Gradska kuća, Sinagoga, Rajhlova palata i druge zgrade. Pored arhitekture, Subotica je i grad festivala i vina.
„Deo subotičko- horgoške peščare gde je jednim delom zemljište bogato peskom a drugim delom plodnom oranicom je doprineo da Subotica tokom godina i decenija razvije veliki broj vinarija, proizvođača vina i vinove loze. Stranci jako vole da dođu u Suboticu i obilaze vinarije. Oni imaju šta tu da vide, da dožive i naravno da degustiraju naše vino. Vinarije imaju bogat program koji uključuje i tamburaše. Ako imate neku grupu koja dolazi sa strane ili imate goste, uvek je jako lepo da za njih organizujete odlazak u vinariju, da probaju neka od naših dobrih subotičkih vina”, poručila je Jelena Jurić.
